1 dzień temu
Podczas nieformalnego szczytu ministrów ds. energii państw europejskich Fundacja instrat zoorganizowała wydarzenie towarzyszące poświęcone odbudowie ukraińskiego sektora energetycznego. Nasze spotkanie zgromadziło kluczowych ekspertów, decydentów i instytucje. Nieformalny szczyt to najważniejszy moment, w którym europejskie stolice rozważały inwestycje infrastrukturalne i strategiczne wsparcie dla Ukrainy.
Wydarzenie zorganizowane przez Instrat i Polski Instytut Ekonomiczny służyło jako platforma koordynacyjna i dialogowa, pomagając dostosować finansowanie unijne i międzynarodowe do rzeczywistych potrzeb Ukrainy. Dyskusję poprzedziła prezentacja wniosków z raportu Instratu i Clean Energy Lab „Ukraina przeciwko ciemnościom”.
Wśród gości znaleźli się Žygimantas Vaičiūnas, minister energii Litwy, oraz Krzysztof Bolesta, wiceminister klimatu i środowiska Polski, których obecność podkreśliła znaczenie tego dialogu.
Podczas wydarzenia przedstawiono również prezentacje na temat aktualnego stanu i przyszłego modelowania systemu energetycznego Ukrainy, dogłębną analizę potencjału rynku energetycznego tego kraju oraz spostrzeżenia dotyczące szerszej integracji gospodarczej Ukrainy z UE.
W swoim przemówieniu Krzysztof Bolesta podkreślił pilną potrzebę ożywienia i rozwoju wizji europejskiej unii energetycznej, wskazując decentralizację, wzajemne połączenia i bezpieczeństwo energetyczne – zwłaszcza w świetle ostatnich niepokojów geopolitycznych i rosnących zagrożeń cybernetycznych – jako najważniejsze filary przyszłej odporności.
Po przemówieniach inauguracyjnych i programowych, w których podkreślono pilną potrzebę stworzenia odpornego, zdecentralizowanego i cyberbezpiecznego systemu energetycznego na Ukrainie, centralnym punktem wydarzenia była moderowana dyskusja w formule okrągłego stołu „Reconstruction of a resilient energy system of Ukraine by 2030 – where should the money go?”, prowadzona zgodnie z zasadami Chatham House.
W dyskusji zwrócono uwagę na dwa priorytety: fizyczną odbudowę zniszczonej infrastruktury energetycznej Ukrainy oraz strategiczny rozwój zdecentralizowanych, odnawialnych źródeł energii. Niektórzy uczestnicy argumentowali, iż odporność przyszłego sektora energetycznego Ukrainy zależy od jego umiejętności decentralizacji wytwarzania energii, w szczególności poprzez rozbudowę prosumenckich instalacji fotowoltaicznych i magazynowania energii.
Jednym z głównych tematów była kooperacja regionalna, w ramach której wezwano kraje Europy Środkowej i Wschodniej do odgrywania większej roli w dostarczaniu sprzętu i eksperckiej wiedzy. Aby zmniejszyć zależność od podmiotów spoza UE, przytoczono przykład Litwy, gdzie przepisy zabraniają zdalnego sterowania elektrowniami o dużej mocy przez podmioty z Chin, Rosji czy Białorusi. Padła też propozycja zwiększenia wymagań dotyczących tzw. local content w projektach, czyli udziału europejskich firm. Zwiększenie takich wymagań ma na celu odbudowę zdolności przemysłowych UE w kluczowych obszarach, takich jak produkcja falowników.
Uczestnicy wyrazili również obawy dotyczące rosnącego udziału Chin w odbudowie Ukrainy, a także nieefektywnego wykorzystania funduszy unijnych. Zaapelowali też o wprowadzenie bardziej strategicznego i przejrzystego mechanizmu alokacji środków, który dawałby pierwszeństwo lokalnym firmom i inwestycjom zwiększającym odporność.
Debata objęła też kwestie równowagi między zrównoważonym rozwojem, przystępnością cenową i odpornością. Podczas dyskusji na temat potencjału energii jądrowej w zakresie stabilności, uczestnicy podkreślali, iż energia wiatrowa i fotowoltaiczna są bezpieczniejsze, bardziej skalowalne i bardziej opłacalne w perspektywie krótko- i średnioterminowej, zwłaszcza w kontekście wojny na Ukrainie. W trakcie rozmów pokdreślono również najważniejsze znaczenie magazynowania energii i kogeneracji dla zapewnienia niezawodności dostaw energii w ukraińskim sektorze energetycznym.
Kolejna istotna kwestia dotyczyła integracji Ukrainy z rynkiem energetycznym UE. Zamiast skupiać się na zwolnieniach i odstępstwach, zachęcano aby Ukraina jak najściślej dostosowała się do struktur i regulacji rynku UE, aby uzyskać większe korzyści inwestycyjne i handlowe.
Podsumowując, uczestnicy wyrazili ostrożny optymizm. Chociaż przez cały czas istnieją wyzwania – od niedoborów materiałów po niepewność geopolityczną – konsensus był jasny: odporny, zdecentralizowany i zintegrowany z UE system energetyczny Ukrainy jest możliwy do osiągnięcia i niezbędny. Kluczem do sukcesu będzie wykorzystanie obecnej dynamiki i skoordynowanie regionalnych wysiłków.
