Do SN tylko z profesjonalistą

Co więcej, tego braku czynności procesowej nie konwaliduje następcze przydzielenie skarżącemu pełnomocnika, choćby z urzędu. Krótko mówiąc, musi być on ustanowiony przed skierowaniem pisma do SN.

To sedno najnowszego orzeczenia Sądu Najwyższego, ostrzegającego przed ryzykiem takich zaniedbań, wynikających pewnie z niewiedzy osób odwołujących się do SN.

Zdolność postulacyjna

Kwestia ta wynikła w sprawie o wpis w księdze wieczystej, w której Sąd Rejonowy w Wejherowie odrzucił skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia SR, którą niezadowolony uczestnik skierował do SN. Powodem było to, iż nie została ona sporządzona przez kwalifikowanego prawnika. Uczestnik odwołał się do SN, ale zażalenie także sporządził osobiście z wnioskiem o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu w postępowaniu zażaleniowym.

Sąd Najwyższy odrzucił to zażalenie bez merytorycznego rozpoznania, przypominając, iż zgodnie z art. 87 (1) § 1 kodeksu postępowania cywilnego, w postępowaniu przed SN obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych, czyli tzw. przymus adwokacko-radcowski. Oznacza on, iż składać pisma (w imieniu stron) i występować przed SN mogą tylko osoby mające tzw. zdolność postulacyjną.

To obowiązkowe zastępstwo dotyczy także czynności procesowych związanych z postępowaniem przed SN, a podejmowanych przed sądem niższej instancji – jak w przypadku zażalenia składanego za pośrednictwem Sądu Rejonowego. Wyjątki od tej zasady są ściśle określone: nie stosuje się przymusu adwokacko-radcowskiego np. w postępowaniu o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego. A także gdy stroną, jej organem lub pełnomocnikiem jest sędzia, prokurator, notariusz albo profesor nauk prawnych.

– Uchybienie przymusowi adwokacko-radcowskiemu ma charakter nieusuwalny, w związku z czym zażalenie dotknięte takim brakiem podlega odrzuceniu bez wzywania strony skarżącej do jego uzupełnienia. Brak ten nie może być usunięty przez ustanowienie dla strony skarżącej kwalifikowanego pełnomocnika także z urzędu. Ewentualne uzupełnienie, czy też poparcie przez profesjonalnego pełnomocnika zażalenia, wniesionego przez stronę osobiście, także nie spełnia ustawowego wymagania zachowania przymusu adwokacko-radcowskiego. Z tych względów zażalenie wniesione osobiście przez uczestnika pozbawionego zdolności postulacyjnej podlegało odrzuceniu jako niedopuszczalne – wskazał w konkluzji orzeczenia SN sędzia Dariusz Dończyk.

Przepis jest jasny

– Przepis o przymusie adwokackim jest stosunkowo jasny, ale wiele osób może nie mieć wiedzy o obowiązujących procedurach, więc inicjując sprawę sądową winny zaciągnąć poradę u prawnika, co do tego, w jakim trybie i przy zachowaniu jakich warunków mogą ją prowadzić. Mogą też zwrócić się do sądu przed wniesieniem pozwu, a tym bardziej odwołania do SN, o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Taki pełnomocnik po ustaleniu, iż dany środek ma szanse powodzenia, może go złożyć. Po odrzuceniu skargi do SN skarżący może próbować złożyć ją ponownie, już z udziałem prawnika. Pytanie jednak, czy nie minie termin na taką czynność – wskazuje adwokat Roman Nowosielski.

Sygnatura akt: III CZ 147/24